1. Het zwervende Lam
Zoals je misschien weet, is het Lam Gods onlosmakelijk verbonden met de Sint-Baafskathedraal in Gent. Toch heeft het niet altijd zo’n rustig bestaan gekend. Het schilderij belandt tijdens de Franse Revolutie in 1789 in Parijs. De Franse troepen vallen de kathedraal binnen en nemen het meesterwerk mee met paard en kar. Het is de Engelse Hertog van Wellington die het altaarstuk terug naar de Sint-Baafskathedraal brengt.
Een jaar later worden zes panelen verkocht aan kunsthandelaar L. J. Nieuwenhuys voor 3000 gulden. Uiteindelijk komen de panelen in het bezit van de koning van Pruisen. Na de Eerste Wereldoorlog is Duitsland verplicht de panelen als oorlogsschuld terug te geven aan België. Tijdens de Tweede Wereldoorlog belandt het veelluik in de zoutmijn van het Oostenrijkse Altaussee. Hier verbergt Hitler verschillende topstukken in afwachting van zijn nieuw museum. Aan het einde van de oorlog willen hooggeplaatste mannen in het Duitse leger van Hilter de zoutmijn met alle kunst opblazen. Enkele heldhaftige mijnwerkers houden de vernietiging van Het Lam Gods tegen. Ze voorkomen een grote ramp in de kunstgeschiedenis! Het Lam Gods keert na een lange tijd terug naar zijn thuishaven, de Sint-Baafskathedraal.
2. De stoutmoedige diefte
De ene restauratie volgt de andere op en panelen worden gestolen, teruggevonden en gekopieerd. De diefstal van de panelen De Rechtvaardige Rechters en Johannes de Doper van het Lam Gods, ook wel de ‘stoutmoedige diefte’ genoemd, kon er ook wel nog bij! Op de nacht van 11 april 1934 merken twee getuigen vage schimmen van twee individuen op. Ze leggen plankvormige voorwerpen in hun auto. De twee schimmen verdwijnen met de noorderzon, samen met de twee panelen. Een briefje met het opschrift ‘Van Duitsland afgenomen door het Verdrag van Versailles’ is het enige wat overblijft. Enkele weken later krijgt de kathedraal een brief met de eis voor 1 miljoen Belgische frank losgeld. De kathedraal wil het losgeld niet betalen en na enkele briefwisselingen geeft de dief het paneel van Johannes De Doper terug. Het mysterie van De Rechtvaardige Rechters blijft tot op heden onopgelost. Er bestaan heel wat spannende theorieën, maar niemand heeft dé bevrijdende aanwijzing!
3. De finalist Jan Van Eyck
De Gentse schepen Joos Vijd en zijn vrouw Elisabeth Borluut geven de opdracht aan Jan en Hubert om Het Lam Gods te schilderen. Ze laten een extra kapel bouwen in de Sint-Baafskathedraal, speciaal voor het werk. De kapel wordt de Vijdkapel gedoopt. Wat je waarschijnlijk niet weet, is dat vooral Jan Van Eyck Het Lam Gods schildert. Hubert Van Eyck geeft de aanzet voor het schilderij, maar niemand weet exact wat zijn bijdrage is. Hij sterft namelijk in de beginfase van het meesterwerk. Jan maakt Het Lam Gods af in 1432.
4. Z’n microscopisch oog
Jan is een waar genie! Hij perfectioneert als eerste het schilderen met olieverf. Niet alleen kan hij overweg met de verftechniek, ook zijn oog voor detail is fenomenaal! Het oog van Jan Van Eyck opereert als microscoop en telescoop. Hij schildert als één van de eersten ooit een realistische maan met maankraters. Jan Van Eyck werkt als hofschilder aan het hof bij Filips De Goede, en vertoeft hij in de diplomatieke wereld. Door de reizen die hij met Filips De Goede maakt, leert hij nieuwe fauna en flora kennen. Achteraf schildert hij die moeiteloos gedetailleerd op Het Lam Gods. Wist je dat de rotsen op het schilderij zouden gebaseerd zijn op rotsen in Luik of Dinant? Hij had die nooit kunnen schilderen zonder zijn ongelofelijk fotografisch geheugen! Jan schilderde Joos Vijd, de opdrachtgever, niet zo mooi mogelijk maar zo realistisch mogelijk, inclusief ongeschoren baard en puisten. De details in het werk zijn fenomenaal!
5. De komeet Van Eyck
Jan Van Eyck komt de kunstgeschiedenis binnen als ‘een komeet’. Weinig bronnen vertellen ons over zijn leven of evolutie, maar plots was hij daar, als één van de beste schilders van zijn tijd. Hij heeft een unieke en revolutionaire stijl, waardoor hij niet past in het rijtje van zijn voorgangers of tijdgenoten. Vele kunstliefhebbers spreken vol lof over zijn bekendste werk, het Lam Gods. De legende gaat bijvoorbeeld dat Hugo Van der Goes gek werd toen hij het wou evenaren, en zich naar verluidt om die reden van het leven beroofde. Jan Van Eyck zou verschillende kunstenaars geïnspireerd hebben, zoals Hans Memling, Dirk Bouts en Gerard David. De 15de eeuw mag zonder overdrijven de eeuw van Van Eyck genoemd worden. Jan Van Eyck staat zelfs nog een trapje hoger dan Da Vinci!
6. Mysteries en raadsels
Het Lam Gods is een uniek werk met heel wat onbeantwoorde raadsels en mysteries. Zo zou op het paneel met het stadszicht en Sibille van Eritrea een menselijk gezicht te zien zijn in de lucht, waarvan niemand weet wie het precies voorstelt. De skyline op het centrale paneel zou een collage zijn van fictieve en echte gebouwen. Tijdens een restauratie van Het Lam Gods in 1951 dook een nieuw paar oren op aan het lam. De oren van het dier werden tijdens aanpassingen rond 1550 overschilderd. Je kon het buitenaardse, mysterieuze dier met vier oren een tijdje bezichtigen tijdens de restauratie in de Sint-Baafskathedraal. Kom een kijkje nemen en ga als een detective op zoek naar de verborgen gezichten! En wie weet ontdek jij nog een nieuw mysterie?
7. DNA-sporen van Van Eyck
Het Lam Gods zit vol details, tijdens de restauratie van het schilderij vinden enkele restaurateurs penseelharen terug. De haren zitten verweven in de verf en hebben verschillende lengtes. Ook laten de schilders vingerafdrukken na op hun werk. Hier en daar manipuleren ze de verf met hun vingers, waardoor de vingerafdrukken vereeuwigd zijn. Als je goed kijkt, vind je misschien een haar of vingerafdruk terug. Als je nog niet overtuigd bent om het Lam Gods en Gent te bezoeken, kan de laatste reden je misschien overtuigen!
8. Grootse werk van Jan Van Eyck
Jan Van Eyck laat een twintigtal meesterwerken achter, die wereldwijd verspreid zitten in musea en collecties. Het leven van Jan is voor een groot deel een mysterie, maar de twintig werken hebben de eeuwen doorstaan! Voor zover we weten is één werk nog in privéhanden. De andere werken hangen in musea over de hele wereld. Zo stelt The National Gallery Museum in Londen de werken Portret van een man met rode tulband en Portret van Giovanni Arnolfini en zijn vrouw tentoon. Verder heeft het Louvre De Maagd van Kanselier Rolin in zijn bezit. Maar in de Sint-Baafskathedraal in Gent kan je zijn grootste werk, De Aanbidding van het Lam Gods, komen bewonderen.
Van Eyck en het Lam Gods
Wie was die Jan Van Eyck eigenlijk, en wat maakt het Lam Gods zo speciaal? Ontdek alles op deze pagina’s!